نقد آثاری از معماری معاصر ایران
A Critique of Contemporary Iranian Architecture
اشتراک گذاری
اشتراک در شبکه های اجتماعی :
گزارش خطا
این کتاب مجموعه‌ای است از سیزده نوشتار که هر کدام یک اثر تحلیل و نقد شده است. این آثار از میان بناهای معاصر ایران انتخاب شده و اغلب آنها متعلق به سالهای دهه چهل و پنجاه شمسی است. وجه مشترک این آثار که دلیل انتخاب آنها بوده، بهره گیری طراحانشان از برخی “اصول” یا “عناصر” معماری سنتی ایران بوده است.
مشخصات کتاب
شرح
با نگاهی به آثار معماری معاصر ایران چنین به نظر می‌رسد که نمونه‌های برتری وجود دارد که می‌توان به آنها صفت ارزشمند بودن را اعطا نمود. معماری معاصر،هم از جنبه تاریخی و هم از بعد زمانی دوره‌ای کوتاه داشته است؛ اما می‌توان پنداشت که به اشکال گوناگون عصاره میراث گران‌قدر گذشته و تجربیات غنی پیشینیان است. به همین منظور مهندسین مشاور نقش کتاب نقد آثاری از معماری ایران را با هدف معرفی و نقد برخی از آثار ارزشمند معماری معاصر ایران تألیف کرده‌اند.
کتاب حاضر مجموعه‌ای است از سیزده مقاله که در هر مقاله یک اثر معماری تحلیل و نقد شده است. هدف کلی از نگارش این مجموعه بحث در قلمرو نقد آثار معماری معاصر و خلق آثار ارزشمند جدید است.آثار مذکور از میان بناهای معاصر ایران انتخاب‌شده است و اغلب آنها متعلق به سالهای دهه‌ی چهل و پنجاه ه.ش است. وجه مشترک این آثار ، که دلیل انتخاب آنها بوده ،بهره‌گیری طراحانشان از برخی" اصول" یا "عناصر" معماری سنتی ایران بوده است.این کتاب بخشی از یک طرح تحقیقاتی است که هدف از تحقیق یادشده با عنوان "راه‌های استفاده از تجربیات غنی معماری گذشته در معماری معاصر ایران " تأمل در بخشی از معماری معاصر ایران بود_ بخشی که در آن معماران کوشیده‌اند تا معماری‌ای ملهم از معماری گذشته ایران پدیدآورند و به‌این‌ترتیب ، جریانی فرهنگی در میان معماران هم‌عصر خود ایجاد کنند. محققان کوشیده‌اند تا با تقرب به حقیقت آثار ،نسبت این جریان فرهنگی را با "سنت" و "مدرنیسم"دریابند و نشان دهند.
روش بررسی و تحقیق در این مجموعه به صورتی توصیفی و از طریق گفت‌وگو (مکاتبه) مؤلفان با طراحان، مصاحبه‌هایی که در مرحله تحقیق با برخی صاحب‌نظران صورت گرفته و همچنین مباحث نظری می‌باشد. آنچه محقق طرح در پیش روی داشته و سعی در انتخاب کرده است تنوع زمانی ، پراکندگی مکانی و گوناگونی فضاها و بناهای باارزش معاصر ایران بوده است که بناهای باارزش مذکور عبارت‌اند از :
1-مدرسه ایرانشهر (1313 ه.ش ، آندره گدار ، یزد) : ساختمانی یک طبقه با نمایی از آجر زردرنگ است که به شکل یک نیم حلقه در میان بستر طرح قرارگرفته است.طرح مدرسه ایرانشهر را باید آمیزه‌ای از چند نوع انتظام فضایی دانست که شامل : ساختمانی نیم حلقه‌ای ، سه ساختمان متصل‌به‌هم ، بریده‌ای از یک ساختمان حلقه‌زده گرد حیاط میانی و بالاخره یک ساختمان تاشده.
2-بنای یادبود بوعلی سینا (1328-31ه.ش ،هوشنگ سیحون ، همدان ):این بنا از دو بخش" آرامگاه" و "برج یادبود" تشکیل‌شده است. آرامگاه جزء در محل ورودی اصلی و در شرق و ورودی غربی ارتباطی با فضای باز اطراف ندارد .برج یادبود نیز که دقیقاً بر فراز مزار قرار دارد منشوری 12 وجهی است با ستون‌های ظریف و کشیده‌ی بتنی است.
3-مسجد دانشگاه تهران ( 1336-45 ه.ش ، عبدالعزیز فرمانفرماییان،تهران) : ساختمان مسجد عبارت است از گنبد خانه ، حیاط و فضای خدماتی که در حقیقت عناصر فضایی اصلی مسجد همین گنبد خانه و حیاط هستند.
4-مسجد حضرت امیر (ع) (1346-50 ه.ش ، امیر نصرت منقّح ، یوسف شریعت زاده و همکاران،تهران) : مسجد ساختمانی کم ارتفاع و آجری است که با سازه‌ی نمایان بتنی در حاشیه‌ی غربی خیابان کارگر واقع‌شده است. مناره مسجد ، بارزترین عنصر طرح این بنا و نشانه‌ی "مسجد بودن " آن است.
5-تئاتر شهر (1346-51 ه.ش ، سردار افخمی و همکاران، تهران) : بنای مذکور شامل چهار طبقه می‌باشد. ستون‌ها و تیرهای خمیده که مانند سرستون‌های شکفته خاتمه‌ای برای ستون‌ها ساخته‌اند و دست‌باز می‌کنند تا سقف را بر خود نگه‌دارند، "مهم‌ترین مشخصه بنا" می‌باشند.
6-موزه‌ی هنرهای معاصر ( 1346-56 ه.ش ، کامران طباطبایی دیبا ، تهران ) : بنای این موزه به‌صورت مجموعه‌ای از احجام کم ارتفاع طراحی‌شده است. ساختمان این موزه به دو بخش فضاهای بسته و حیاط میانی تقسیم می‌شود .
7- مدرسه عالی مدیریت (1349-51 ه.ش ، نادر اردلان ، تهران ) : این مجموعه در شمای کلی بنایی "قلعه مانند" است. طرح مدرسه یادآور الگوی باغ ایرانی است.عناصر تشکیل‌دهنده‌ی طرح شامل دستگاه ورودی ، حجره‌ها و کتابخانه‌هاست.
8- ساختمان مرکزی گروه صنعتی بهشهر ( 1349-52 ه.ش ، نادر اردلان ، تهران): ساختمان مرکزی گروه صنعتی بهشهر (ستاد مرکزی وزارت آموزش‌وپرورش امروز ) ، ساختمانی مکعب مستطیل می‌باشد.نمای بیرونی در مقایسه با نمای حیاط بسیار رسمی است که این خود یکی از ویژگی‌های این ساختمان محسوب می‌شود.
9-کانون توحید(1350-57 ه.ش ، میرحسین موسوی، تهران): بنایی چهار طبقه با نمای آجری است که تنها نمای شمالی ساختمان نمای بیرونی بنا می‌باشد به عبارتی "صورت" آن است.
10-مجموعه نیاوران (1349-57 ه.ش ، مهندسین مشاور داض، تهران ): شامل دو ساختمان مستقل می‌باشد . ساختمان دفتر مخصوص که حجمی مکعب مستطیل شکل دارد و بنای فرهنگسرا نیاوران که حجمی نعلی شکل دارد.
11-ساختمان مرکزی سازمان میراث فرهنگی(1355- 56 ه.ش ، حسین امانت ، 1364-66 ه.ش ، مهدی حجت ، تهران ): مجموعه‌ای است متشکل از ساختمان اصلی ، سالن اجتماعات ، ساختمان چایخانه.
12- مسجد الغدیر (1356-66 ه.ش ، جهانگیر مظلوم یزدی ، تهران) : این بنا پوشیده از آجر نخودی رنگ با تزییناتی از کاشی فیروزه‌ای است . حجم اصلی مسجد منشوری 12 وجهی به ارتفاع 20 متراست.
13- فرهنگسرای نگارستان (1353-55 ه.ش ، 1374-77 ه.ش ، بهروز احمدی ، تهران ) : این بنا کاملاً در دل زمین‌ساخته شده است که در ابتدا به شکل مستطیل کشیده بوده است.
درنهایت می‌توان گفت صرف‌نظر از نقدهایی که امروزه معطوف به معماری و شهرسازی کشور می‌باشد، انتظار می‌رود که خوانندگان این مجموعه بتوانند ریشه‌ی این تحول در معماری و شهرسازی را کشف و خود به خلق آثار ارزشمند بپردازند. در این مجموعه ، نقدها متوجه خود اثر است و از بحث‌های حاشیه‌ای ، که معمولاً در حین طرح مطرح می‌گردد ، دوری شده است .
در یک نگاه کلی، جذاب‌ترین قسمت نقد این آثار، نسبت این آثار با سنت و مدرنیسم می‌باشد.
کتاب های مرتبط
دیگر کتابهای انتشارات
