تمثیل ظهور حق در مظاهر عددی و هندسی به روایت سید حیدر آملی و تأثیر احتمالی آن بر هنر آینه کاری ایرانی

گزارش خطا
نویسنده : حسن بلخاری‌قهی
محل انتشار : نشریه صفه 61
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
زبان : فارسی
دوره : 23
شماره : 61
زمان انتشار : تابستان 1392

تمدن ایرانی – اسلامی که یکی از مهم ترین عوامل بالندگی و به بار نشستن اندیشه اسلامی است، در این میان نگاه به ریاضیات و هندسه از یک سو، وام دار ایران پیش از اسلام است، و از دیگر سو، حاصل نگرش فلسفی یونانیان و مهم تر نظرگاه خاص قرآن و روایات نسبت به این علوم است. قدر که در لغت به معنی اندازه و در روایات معادل هندسه است بنیادی ترین مفهوم کاربردی ریاضیات و هندسه در قرآن است. در متن آموزه هایی میبینیم که از جمله صفات مومنان ساخت و معماری مساجد است و در روش پیامبر اسلام، اولین معمار مسجد دینه، محاسبات عددی و هندسی نه تنها در خدمت خلق عمارتهای دینی قرار میگیرد، بلکه بنا به این هم نشینی، مکانت معنوی و نظری نیز می یابد و دقیقا به همین دلیل است که در لسان حکیمان و اندیشمندان بزرگ مسلمان مهم ترین ابزار تمثیل معانی مجرد است. به تعبیری ریاضیات و هندسه علاوه بر کاربرد مستقیم معماری و هنری یکی از مهم ترین وجوه تمثیلی ظهور حق در عالم نیز هستند. یکی از مصادیق این معنا شرح سید حیدر آملی در کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار است. وی در این کتاب برای تبیین کیفیت ظهور حق در مظاهر وجودی، به لطیف ترین تمثیل عددی و هندسی، به ویژه با استفاده از تجلی هندسی نور در آینه ها توجه دارد. در این مقاله سعی بر این است که مستند به آرای سید حیدر آملی نسبت وسیع و وثیق حکمت، هندسه و معماری در تمدن اسلامی بررسی و مطالعه شود.

(408.9 کیلوبایت) دانلود مقاله  

مشخصات مقاله

کلیدواژه (فارسی) : سید حیدر آملی عدد هندسه معماری
مراجع :

آملى، سيدحيدر . جامع الاسرار و منبع الانوار، تصحيح هنرى كربن و عثمان اسماعيل يحيى، تهران: نشر انجمن ايران شناسى فرانسه و شركت انتشارات علمى و فرهنگى، 1384.

----------. نص النصوص در شرح فصوص الحكم، ترجمة محمد جوزى، تهران: انتشارات روزنه، 1375.

ابن عبدالله بن محمد، احمد. رسالة الجامعه، تحقيق مصطفى غالب، بيروت: دارالاندلس، بى تا.

ابن عربى، محى الدين. فتوحات مكى، تحقيق عثمان يحيى، قاهره: الهيئة المصرية العامه، 1392 ق.

اخوان الصفا و خلان الوفا. رسائل، بيروت: منشورات موسسة اعلمى للمطبوعات، 2005.

افندى،جعفر. رسالة معماريه، ترجمة مهرداد قيومى بيدهندى، تهران: نشر شركت توسعه فضاهاى فرهنگى، 1376.

الئاريوس، آدام. سفرنامه، ترجمة احمد بهپور، تهران: ابتكار، 1363.

بُلخارى قهى، حسن. مبانى عرفانى هنر و معمارى اسلامى، تهران: حوزة هنرى سوره مهر، 1390.

----------. هندسة خيال و زيبايى (پژوهشى در آراى اخوان الصفا دربارة حكمت هنر و زيبايى)، تهران: نشر فرهنگستان هنر، 1388.

----------. « نسبت ميان نظر و عمل در آراى حكماى مسلمانِ قرون سوم و چهارم هجرى و تأثير آن بر ماهيت هنر و صناعت در تمدن اسلامى». در محموعه مقالات همايش بین المللى روز جهانى فلسفه، انجمن حكمت فلسفة ايران، 1390 ، در حال انتشار.

----------. « فلسفة معمارى: بازآفرينى عالم با ابتناى بر هندسة مقدس (با تأمل در مفهوم دميورژ در تيمائوس افلاطون) در مجموعه مقالات كنگرة بين المللى مكتب اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر، 1387.

تحويلدار، ميرزاحسين خان. جغرافياى اصفهان، به كوشش منوچهر ستوده ، تهران: دانشگاه تهران، دانشكده ادبيات، مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعى ، 1342.

خواجوى ، محمد. «درآمدى بر اسرار الشريعه و فروع سه گانه در عرفان شيعى» به روايت سيدحيدر آملى، به كوشش محمد كريمى زنجانى اصل، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386.

در دايرة المعارف بزرگ اسلامى، زير ،« آينه كارى » . سمسار، محمدحسن نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران: نشر مركز دايرة المعارف بزرگ

اسلامى، 1368.

شاردن ، ژان. سفرنامه (قسمت شهر اصفها ن)، ترجمة حسين عريضى ، با مقدمة على دهباشى، تهرا ن: نگاه، 1362.

كربن ، هانرى ،« سيد حيدر آملى: متاله شيعى عالم تصوف». در عرفان شيعى به روايت سيدحيدر آملى، به كوشش محمد كريمى زنجانى اصل، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386.

كلينى، محمد. اصول كافى، ترجمه و شرح سيدجواد مصطفوى تهران: انتشارات وفا، 1382.

نصرآبادى، محمدطاهر. تذكره، به كوشش احمد مدقق يزدى، يزد: نشر يزد، 1378.

نظامى گنجوى، الياس بن يوسف. هفت پيكر، به كوشش سعيد حميديان، تهران: نشر قطره، 1380.

نويدى شيرازى ، خواجه زين العابدين على عبدى بيك. دوحة الازهار (دربارة صور ديوارى و معمارى قصور دارالسلطنة قزوين در سدة دهم هجرى قمرى)، مقدمه و تعليقات على مينايى تبريزى و ابوالفضل رحيم اف، مسكو: اداره انتشارات دانش، 1974.

همدانى، عين القضاة. تمهيدات، با مقدمه و تصحيح عفيف عسيران، تهران: انتشارات منوچهرى، 1389.

هنرفر، لطف الله. گنجينه آثار تاريخى اصفهان، اصفهان، بى نا، 1350__

مسابقات

جوایز

نشریات

منابع اینترنتی :

http://sofeh.sbu.ac.ir/