عوامل کلیدی آسیب‌پذیری مسکن اقشار کم‌درآمد شهری در برابر زلزله نمونه موردی: منطقه ی سه ی شهر ساری

گزارش خطا
نویسنده : علیرضا فلاحی، عبدالمجيد خورشيديان
محل انتشار : نشریه صفه 75
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
زبان : فارسی
دوره : 26
شماره : 75
زمان انتشار : زمستان 1395

منطقۀ سۀ شهری در بخش جنوبی ساری، در معرض خطرپذیری لرزه­ای بالایی قرار دارد. با توجه به اهمیت شناخت آسیب‌پذیری­های موجود در برنامۀ کاهش خطرپذیری لرزه­ای، در مقاله حاضر به بررسی و شناسایی عوامل کلیدی آسیب‌پذیری مسکن در برابر زلزله احتمالی پرداخته می‌شود. نتایج حاصل از این تحقیق را می‌توان در تدوین راهبردهای کاهش خطرپذیری پیش از وقوع زلزله و نیز در بازسازی مسکن پس از زلزله به منظور جلوگیری از تکرار شرایط پیشین استفاده کرد.

در مقالۀ حاضر پس از بررسی نظریه‌های موجود و شناسایی مهم‌ترین ابعاد آسیب‌پذیری مسکن (کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و قانونی)، عوامل ایجاد آن در هر یک از ابعاد مذکور، ضمن سنجش نظریات متخصصان و مسئولین، استخراج می‌شود. در ادامه عوامل شناسایی‌شده از طریق مصاحبه با مردم محلی و مشاهدات دقیق میدانی اولویت‌بندی و از میان آن­ها عوامل کلیدی آسیب‌پذیری مسکن در منطقۀ سۀ ساری استخراج می‌گردد. این تحقیق با روش نمونۀ موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته انجام و انتخاب نمونه­ها بر اساس نمونه‌گیری نظری و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون صورت می­گیرد.

از مجموع بررسی­ها ده عامل با عنوان عوامل کلیدی آسیب­پذیری مسکن در منطقۀ سۀ شهر ساری شناخته شده است. این عوامل شامل بی‌تفاوتی مردم نسبت به زلزله، باورهای غلط اهالی، ناآگاهی مردم و استادکاران محلی نسبت به مسائل فنی ساخت، ضعف در اجرای مقررات ساخت‌وساز، سودجویی، محدودیت­های مالی، نیاز به ارزش افزوده، بی­اعتمادی مردم به متخصصین، و نیز بی­اعتمادی آن­ها نسبت به مسئولین است که در قالب چهار مضمون 1) ضعف آگاهی، 2) ضعف اقتصادی، 3) حکمروایی ضعیف، و 4) بی­اعتمادی دسته‌بندی می‌شوند. عوامل مذکور بیانگر ضرورت تمرکز به ابعاد اجتماعی و سازمانی مسکن اقشار کم­درآمد شهری، به منظور کاهش خطر­پذیری زلزله در منطقۀ مورد مطالعه، است.

(409.6 کیلوبایت) دانلود مقاله  

مشخصات مقاله

مراجع :

بیت‌اللهی، علی و غزاله رزاقیان. «مطالعات لرزۀ زمین ساخت و برآورد خطر زلزله در استان مازندران». در مهندسی ساختمان و علوم مسکن، ش 14 (بهار و تابستان 1388)، ص 33-46.

دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران. راهنمای شناسایی و مداخله در بافت های فرسوده (مصوب خرداد 1384)، تهران: انتشارات دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، 1385.

شاه‌پسندزاده، مجید و مهدی زارع. بررسی مقدماتی لرزه‌خیزی لرزۀ زمین ساخت و خطر زلزله: گسلش در پهنۀ استان مازندران، تهران: مؤسسۀ بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، 1374.

شورای شهر ساری، طرح جامع ساری، ۱۳۹۵.

فلاحی، علیرضا. ارزیابی سوانح، خطرپذیری، آسیب‌پذیری، و خسارات، تهران: مؤسسۀ آموزش عالی علمی‌ـ کاربردی هلال ایران، 1385.

قدرتی امیری، غلامرضا و دیگران. «تهیۀ طیف خطر یکسان برای مناطق مختلف شهر ساری»، در مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، تهران، 1386.

کرسول، جان. پویش کیفی در طرح پژوهش؛ انتخاب از میان پنج رویکرد، ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفّار، 1394.

هفت‌شهر آریا. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودۀ ساری، مطالعات سطح یک، ساری: شهرداری ساری، 1389.

هفت‌شهر آریا. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودۀ ساری، مطالعات سطح دو، ساری: شهرداری ساری، 1390.

Birkmann, J. “Measuring Vulnerability to Natural Hazards; Towards Disaster-Resilient Societies”, in J. Birkmann (ed.), Measuring Vulnerability to Natural Hazards, Towards Disaster-Resilient Societies. Tokyo: UNU Press, 2006, pp. 9-51.

________ . “Risk and Vulnerability Indicators at Different Scales: Applicability, Usefulness and Policy Implications”, in Journal of Environmental Hazards, Vol. 7, No. 1. (2007), pp. 20 - 31.

Blaikie, P. et.al. At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability and Disasters, New York: Routledge, 1994.

Bryman, A. Social Research Methods (4th ed.), Oxford: Oxford University Press, 2012.

Cannon, Terry. “Vulnerability Analysis and Disasters”, in: D.J. Parker (ed.), Floods, London & New York: Routledge, 2000, pp. 13-30.

Cannon, T., et.al. Social Vulnerability, Sustainable Livelihoods and Disasters. London: Department for International Development, 2003.

Jha, A.K., et.al. Safer Homes, Stronger Communities: A Handbook for Reconstructing after Natural Disasters, Washington DC: The World Bank, 2010.

King, N. “Template Analysis”, in Symon, G. & C. Cassell (eds.), Qualitative Methods and Analysis in Organizational Research, London: Sage, pp. 256-270.

Lizarralde, G., et.al. “Rebuilding after Disasters: from Emergency to Sustainability”, in Lizarralde, G. & C. Johnson & C. Davidson (eds.), Rebuilding after Disasters: From Emergency to Sustainability, London: Spon Press, 2010, pp. 1-24.

Maxwell, J.A. Qualitative Research Design: An Interactive Approach, SAGE Publications, 2012.

Mileti, D.S. Disaster by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States, Washington DC: Joseph Henry Press, 1999.

McEntire, D.A. “Development, Disasters and Vulnerability: A Discussion of Divergent Theories and the Need for their Integration”, in Journal of Disaster Prevention and Management, Vol. 14, No. 2 (2004), pp. 206-222.

________ . “Why Vulnerability Matters Exploring the Merit of an Inclusive Disaster Reduction Concept”, in Journal of Disaster Prevention and Management, Vol. 13, no. 3 (2005), pp. 193-198.

Quarantelli, E.L. “Editor’s Introduction: What is a Disaster”, in Journal of Mass Emergencies and Disasters, Vol. 13, No. 3 (1995), pp. 221-229.

UN/ISDR. Living with Risk: A Global Review of Disaster Reduction Initiatives, Geneva: United Nations, 2004.

UNDHA. Internationally Agreed Glossary of Basic Terms Related to Disaster Management, Geneva: United Nations: Department of Humanitarian Affairs, 1992.

Villagr´an, J.C. Vulnerability: A Conceptual and Methodological Review, Bonn: UNU Institute for Environment and Human Security (UNU-EHS), 2006.

Wisner, B. et.al., At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters (4th ed.), London: Routledge, 2004.

مسابقات

جوایز

نشریات

منابع اینترنتی :

http://sofeh.sbu.ac.ir/