عوامل کلیدی آسیبپذیری مسکن اقشار کمدرآمد شهری در برابر زلزله نمونه موردی: منطقه ی سه ی شهر ساری
منطقۀ سۀ شهری در بخش جنوبی ساری، در معرض خطرپذیری لرزهای بالایی قرار دارد. با توجه به اهمیت شناخت آسیبپذیریهای موجود در برنامۀ کاهش خطرپذیری لرزهای، در مقاله حاضر به بررسی و شناسایی عوامل کلیدی آسیبپذیری مسکن در برابر زلزله احتمالی پرداخته میشود. نتایج حاصل از این تحقیق را میتوان در تدوین راهبردهای کاهش خطرپذیری پیش از وقوع زلزله و نیز در بازسازی مسکن پس از زلزله به منظور جلوگیری از تکرار شرایط پیشین استفاده کرد.
در مقالۀ حاضر پس از بررسی نظریههای موجود و شناسایی مهمترین ابعاد آسیبپذیری مسکن (کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و قانونی)، عوامل ایجاد آن در هر یک از ابعاد مذکور، ضمن سنجش نظریات متخصصان و مسئولین، استخراج میشود. در ادامه عوامل شناساییشده از طریق مصاحبه با مردم محلی و مشاهدات دقیق میدانی اولویتبندی و از میان آنها عوامل کلیدی آسیبپذیری مسکن در منطقۀ سۀ ساری استخراج میگردد. این تحقیق با روش نمونۀ موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نیمهساختیافته انجام و انتخاب نمونهها بر اساس نمونهگیری نظری و تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل مضمون صورت میگیرد.
از مجموع بررسیها ده عامل با عنوان عوامل کلیدی آسیبپذیری مسکن در منطقۀ سۀ شهر ساری شناخته شده است. این عوامل شامل بیتفاوتی مردم نسبت به زلزله، باورهای غلط اهالی، ناآگاهی مردم و استادکاران محلی نسبت به مسائل فنی ساخت، ضعف در اجرای مقررات ساختوساز، سودجویی، محدودیتهای مالی، نیاز به ارزش افزوده، بیاعتمادی مردم به متخصصین، و نیز بیاعتمادی آنها نسبت به مسئولین است که در قالب چهار مضمون 1) ضعف آگاهی، 2) ضعف اقتصادی، 3) حکمروایی ضعیف، و 4) بیاعتمادی دستهبندی میشوند. عوامل مذکور بیانگر ضرورت تمرکز به ابعاد اجتماعی و سازمانی مسکن اقشار کمدرآمد شهری، به منظور کاهش خطرپذیری زلزله در منطقۀ مورد مطالعه، است.
(409.6 کیلوبایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
بیتاللهی، علی و غزاله رزاقیان. «مطالعات لرزۀ زمین ساخت و برآورد خطر زلزله در استان مازندران». در مهندسی ساختمان و علوم مسکن، ش 14 (بهار و تابستان 1388)، ص 33-46.
دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران. راهنمای شناسایی و مداخله در بافت های فرسوده (مصوب خرداد 1384)، تهران: انتشارات دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، 1385.
شاهپسندزاده، مجید و مهدی زارع. بررسی مقدماتی لرزهخیزی لرزۀ زمین ساخت و خطر زلزله: گسلش در پهنۀ استان مازندران، تهران: مؤسسۀ بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، 1374.
شورای شهر ساری، طرح جامع ساری، ۱۳۹۵.
فلاحی، علیرضا. ارزیابی سوانح، خطرپذیری، آسیبپذیری، و خسارات، تهران: مؤسسۀ آموزش عالی علمیـ کاربردی هلال ایران، 1385.
قدرتی امیری، غلامرضا و دیگران. «تهیۀ طیف خطر یکسان برای مناطق مختلف شهر ساری»، در مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، تهران، 1386.
کرسول، جان. پویش کیفی در طرح پژوهش؛ انتخاب از میان پنج رویکرد، ترجمۀ حسن داناییفرد و حسین کاظمی، تهران: صفّار، 1394.
هفتشهر آریا. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودۀ ساری، مطالعات سطح یک، ساری: شهرداری ساری، 1389.
هفتشهر آریا. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسودۀ ساری، مطالعات سطح دو، ساری: شهرداری ساری، 1390.
Birkmann, J. “Measuring Vulnerability to Natural Hazards; Towards Disaster-Resilient Societies”, in J. Birkmann (ed.), Measuring Vulnerability to Natural Hazards, Towards Disaster-Resilient Societies. Tokyo: UNU Press, 2006, pp. 9-51.
________ . “Risk and Vulnerability Indicators at Different Scales: Applicability, Usefulness and Policy Implications”, in Journal of Environmental Hazards, Vol. 7, No. 1. (2007), pp. 20 - 31.
Blaikie, P. et.al. At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability and Disasters, New York: Routledge, 1994.
Bryman, A. Social Research Methods (4th ed.), Oxford: Oxford University Press, 2012.
Cannon, Terry. “Vulnerability Analysis and Disasters”, in: D.J. Parker (ed.), Floods, London & New York: Routledge, 2000, pp. 13-30.
Cannon, T., et.al. Social Vulnerability, Sustainable Livelihoods and Disasters. London: Department for International Development, 2003.
Jha, A.K., et.al. Safer Homes, Stronger Communities: A Handbook for Reconstructing after Natural Disasters, Washington DC: The World Bank, 2010.
King, N. “Template Analysis”, in Symon, G. & C. Cassell (eds.), Qualitative Methods and Analysis in Organizational Research, London: Sage, pp. 256-270.
Lizarralde, G., et.al. “Rebuilding after Disasters: from Emergency to Sustainability”, in Lizarralde, G. & C. Johnson & C. Davidson (eds.), Rebuilding after Disasters: From Emergency to Sustainability, London: Spon Press, 2010, pp. 1-24.
Maxwell, J.A. Qualitative Research Design: An Interactive Approach, SAGE Publications, 2012.
Mileti, D.S. Disaster by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States, Washington DC: Joseph Henry Press, 1999.
McEntire, D.A. “Development, Disasters and Vulnerability: A Discussion of Divergent Theories and the Need for their Integration”, in Journal of Disaster Prevention and Management, Vol. 14, No. 2 (2004), pp. 206-222.
________ . “Why Vulnerability Matters Exploring the Merit of an Inclusive Disaster Reduction Concept”, in Journal of Disaster Prevention and Management, Vol. 13, no. 3 (2005), pp. 193-198.
Quarantelli, E.L. “Editor’s Introduction: What is a Disaster”, in Journal of Mass Emergencies and Disasters, Vol. 13, No. 3 (1995), pp. 221-229.
UN/ISDR. Living with Risk: A Global Review of Disaster Reduction Initiatives, Geneva: United Nations, 2004.
UNDHA. Internationally Agreed Glossary of Basic Terms Related to Disaster Management, Geneva: United Nations: Department of Humanitarian Affairs, 1992.
Villagr´an, J.C. Vulnerability: A Conceptual and Methodological Review, Bonn: UNU Institute for Environment and Human Security (UNU-EHS), 2006.
Wisner, B. et.al., At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters (4th ed.), London: Routledge, 2004.
مسابقات
جوایز
نشریات