خانه های تاريخی سنندج، خوانش کالبد از دريچه فرهنگ زيست
دستيابي به فهم دقيق يک معماري در فهم پيدا و نهان آن است و درک اين دو با بررسي کالبد و زيست جاري در آن محقق ميگردد. خانه نيز، به مثابة اصليترين فضاي زيست انسان، مفهومي است که افزون بر کالبد، معاني مختلفي را در خود جاي ميدهد و به نوعي ترکيبي تجربي و انتزاعي از زمان و مکان را به همراه دارد. بدينترتيب شناخت دقيق خانه چيزي فراتر از شناخت کالبد را ميطلبد. محققان مختلفي به جستجوي مفهوم خانه در بسترهاي فرهنگي متفاوت پرداختهاند. در اين مقاله تلاش شده است، تا با مداقه در خانههاي تاريخي سنندج، خوانشي از کالبد عرضه گردد که، فراتر از ويژگيهاي کالبدي، از مدخل فرهنگ زيست ساکنان به موضوع تقرب يافته شود.
اين پژوهش با رويکردي کيفي، در سه سطح تحليلي مبتني بر تأثير ويژگيهاي کلي شهر بر خانهها و قياس بين کالبد خانهها به روش تحليليـ توصيفي از يک سو، و تحليل مبتني بر تطابق فرهنگ زيست و معماري خانهها، به روش تحليل محتواي مصاحبههاي عميق نيمهساختاريافته از سوي ديگر، به انجام رسيده است.
نتايج نشانگر آن است که اصليترين ويژگيهاي خانههاي سنندج، که آنها را از ديگر خانهها متمايز ميکند، نحوة ارتباط با طبيعت، توجه به منظرگاه بيروني و در عين حفظ محرميت، وجود مرتبهبندي در کل و جزء فضاها، و تأثيرپذيري از خانههاي ديواني موجود در شهر بوده است.
(1.4 مگابایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
آقالطيفي، آزاده. مستندسازي ابنية مسکوني با رويکرد استخراج آموزههاي بومي و کاربرد آن در ساختوساز معاصر (گزارش اجمالي طرح پژوهشي)، کارفرما: وزارت راه و شهرسازي، مشاور: معاونت پژوهشي دانشگاه شهيد بهشتي، 1396.
بدليسي، شرفالدين بن شمسالدين. شرفنامه، تاريخ مفصل کردستان، مقدمه و تعليقات و فهارس از محمد عباسي، تهران: انتشارات علمي، 1343.
پرتوي, پروين. «مکان و بيمکاني، رويکردي پديدارشناسانه»، در فصلنامة هنرهاي زيبا، ش 14 (تابستان 1382)، ص 40-50.
توکلي، محمدرئوف. تاريخ تصوف در کردستان، تهران: اشراق، 1354.
سنندجي، شکرالله. تحفه ناصري، تهران: اميرکبير، 1375.
شواي، فرانسواز. شهرسازي، تخيلات و واقعيات، ترجمة سيدمحسن حبيبي، انتشارات دانشگاه تهران، 1375.
طهوري، نير. «سکونت شاعرانه و ساختن جاودانه: بررسي وجوه تشابه در آثار هايدگر و الکساندر»، در فصلنامة خيال، ش 3 (پاييز 1381)، ص 70-113.
فرهودي، رحمتالله و اکبر محمدي. «روند توسعة تاريخي، کاربري اراضي و تنگناهاي شهرسازي در سنندج»، در فصلنامة پژوهشهاي جغرافيايي، ش 53 (پاييز 1384)، ص 87-98.
کسراييان، نصرالله و زيبا عرشي. کردهاي ايران، تهران: کسراييان، 1372.
کليايي، وحيد. درآمدي بر شناخت معماري خانههاي قاجاري سنندج، پاياننامة کارشناسي ارشد گروه مطالعات معماري ايران، استاد راهنما: کامبيز حاجي قاسمي، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي، دانشکدة معماري و شهرسازي، بهمن 1393.
مهريار، محمد و شاميل فتحاللهيف و فرهاد فخاري تهراني و بهرام قديري. اسناد تصويري شهرهاي ايراني دورة قاجار، تهران: دانشگاه شهيد بهشتي و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، 1378.
نوربرگـ شولتس, کريستيان. مفهوم سکونت، به سوي معماري تمثيلي، ترجمة محمود اميرياراحمدي، تهران, انتشارات آگاه، 1384.
وقايعنگار کردستاني، علياکبر. حديقه ناصريه در جغرافيا و تاريخ کردستان، تهران: توکلي، 1364.
Altman, I., & S.M. Low. Place Attachment, Plenum Press, 1992.
Altman, I. & C. Werner. Home Environments, Plenum Press, 1985.
Bearman, P.J. Encyclopedia of Islam, vol.5, new edition, Brill, 1986.
Benjamin, D. & D. Stea (Eds). The Home: Words, Interpretations, Meanings and Environments. Ethnoscapes: Current Challenges in the Environmental Social Sciences, Aldershot: Avebury, 1995.
Cooper Marcus, Clare. “The House as Symbol of Self”, in Lang, J.T. (ed.), Designing for Human Behavior: Architecture and the Behavioral Sciences, Stroudsberg, Pa.: Dowden, Hutchinson & Ross, 1974, pp. 130-146.
Despres, C. “The Meaning of Home: Literature Review and Direction for Future”, in Journal of Architectural and Planning research, No. 8 (1991), pp. 96-114.
Gurney, C. The Meaning of Home in the Decade of Owner Occupation: towards an Experiential Perspective, Working Paper 88. Bristol: School for Advanced Urban Studies, 1990.
Lawrence, R. “Deciphering Home: an Integrative Historical Perspective”, in D. Benjamin & D. Stea, (Eds), The Home: Words, Interpretations, Meanings and Environments. Ethnoscapes: Current Challenges in the Environmental Social Sciences, Aldershot: Avebury, 1995.
Lawson, B. The Language of Space, London: Butterworth-Heinemann, 2001.
Lewis, K. Exploring Change in the Meaning of Home for South Asian Indians who Immigrate in Late-life, Canada: Simon Fraser University, 2006.
Moore, J. “Placing Home in Context”, in Journal of Environmental Psychology, no.20 (summer 2000), pp. 207-217.
Morley, D. Home Territories: Media, Mobility, and Identity, Routledge, 2000.
Rapoport, A. “A Critical View of the Concept Home”, in D. Benjamin & D. Stea (Eds), The Home: Words, Interpretations, Meanings and Environments, Ethnos-capes: Current Challenges in the Environmental Social Sciences, Aldershot: Avebury, 1995.
________ . “Identity and Environment”, in J. Duncan (Ed.), Housing and Identity: Cross Cultural Perspectives, London: Croom Helm, 1981.
________ . “Thinking about Home Environments: a Conceptual Framework”, in I. Altman & C. Werner (Eds), Home Environments, Human Behaviour and Environment, Vol. 8. New York: Plenum, 1985.
________ . House Form and Culture, Prentice-Hall, 1969.
Smith, S.G. “The Psychological Construction of Home Life”, in Journal of Environmental Psychology, No.14 (spring 1994), pp. 125-136.
Wehmeier, S. Oxford Advanced Learner’ Dictionary of Current English, Oxford University Press, 2005.
مسابقات
جوایز
نشریات