تاریخ آموزش طراحی معماری در دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی ایران)، مرحله ی تکوین
دانشکدۀ معماری دانشگاه ملی ایران دومین مدرسۀ معماری ایران است که در سال ۱۳۳۹ش همزمان با تأسیس دانشگاه ملی ایران آغاز به کار کرد. پس از دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشکدۀ معماری دانشگاه ملی ایران اهمیت بسیاری در تاریخ آموزش معماری در ایران دارد. بررسی تاریخ آموزش معماری در این دانشکده مراحل و جنبهها و حوزههای گوناگونی دارد و دورههای مختلفی را شامل میشود. در این مقاله، به مهمترین درس در برنامۀ آموزش معماریــ یعنی طراحی معماریــ در اوان تأسیس این دانشکده میپردازیم. هدف این مقاله عرضۀ روایتی منسجم از آموزش طراحی معماری در دورۀ تکوین دانشکده، بدون تحلیل و تفسیر، است. منابع این تحقیق بر دو دستۀ شفاهی و نوشتاری است. اولین استادان دانشکدۀ معماری در دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران تربیت شده و تحصیل خود را در دانشگاه رم تکمیل کرده بودند. آنان شیوهای از آموزش طراحی معماری اختیار کردند که بیشتر برگرفته از شیوۀ آموزش معماری در دانشکدۀ هنرهای زیبا و مدرسۀ بوزار پاریس بود که آن را با نظام آموزش دانشگاه ملی تنظیم کرده بودند. از سومین سال تأسیس دانشکده، بهتدریج استادان جدیدی به دانشکده پیوستند و آموزش معماری دانشکده را دگرگون کردند. تا پایان دهۀ ۱۳۴۰ش، برنامۀ جدید استوار شده، دورۀ تکوین دانشکدۀ معماری دانشگاه ملی ایران به پایان رسیده، و شخصیت این دانشکده شکل گرفته بود. روش این مقاله تاریخی است و در آن از فنون تاریخ شفاهی بهره گرفتهایم.
(190.9 کیلوبایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
اسناد آموزشی و اداری. بایگانی راکد دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
«دانشگاه ملی ایران از مهرماه امسال برای سالهای اول ۲۰۰ دانشجو میپذیرد». در کیهان، ش ۵۰۸۸ (۲۸ خرداد ۱۳۳۹)، ص ۷.
اشراق، عبدالحمید. «گفتگو با عبدالحمید اشراق: شیوۀ آموزش به شکل آتلیهای»، در معماری و فرهنگ، ش ۳۲ (۱۳۸۷)، ص ۲۳- ۲۵.
اعتصام، ایرج. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مهر ۱۳۹۴، خانۀ ایرج اعتصام در مجتمع آ.اس.پ.
اعرابی، مهدی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مهر ۱۳۹۳، سرای محلۀ اوین.
افشارزاده، سیدغلامحسین. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: دی ۱۳۹۳، دفتر شرکت طرح پرهون در خیابان فلسطین.
امینی، عباس. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آبان ۱۳۹۳، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: خرداد ۱۳۹۴، ساختمان پیشین دانشگاه ملی ایران در خ. ولیعصر، دوراهی یوسفآباد.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مهر ۱۳۹۳، دانشکدۀ معماری و و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
اوشانه، داود. «گفتگو با داود اوشانه: استعداد، خلاقیت، پویایی»، در معماری و فرهنگ، ش۳۲ (۱۳۸۷)، ص۱۴- ۱۷.
اولیاء، حسینعلی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، رم: آذر ۱۳۹۴، مکاتبه از طریق ایمیل.
باور، سیروس. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مهر ۱۳۹۴، خانۀ سیروس باور.
ــــــــ . نگاهی به پیدایی معماری نو در ایران، تهران: نشر فضا، ۱۳۸۷.
بهزادی، محمدولی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری. تهران: دی ۱۳۹۴، دفتر طرحهای عمرانی دانشگاه تهران.
بهشتی، سیدمحمد. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اردیبهشت ۱۳۹۴، پژوهشگاه میراث فرهنگی.
بیکزاده، پرویز. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: بهمن ۱۳۹۳، منزل مهندس بیکزاده.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: دی ۱۳۹۴، دفتر کار پرویز بیکزاده در سعادتآباد.
پاکنیا، بهمن. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اردیبهشت ۱۳۹۴، سرسرای مجتمع مسکونی دارآباد.
پوردیهیمی، شهرام. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: فروردین ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
«جزوۀ شیمی سال ۴۰-۴۱».
«جزوۀ متمم جبر و آنالیز سال ۴۱ و ۴۲-۴۳». آرشیو شخصی ناصر شهسواری.
جعفر افندی. رسالۀ معماریه: متنی از سدۀ یازدهم هجری، ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: متن (فرهنگستان هنر)، ۱۳۹۰.
حاجی ابراهیم زرگر، اکبر. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: شهریور ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
حبیبی، بهروز. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: ۲۶ آذر ۱۳۹۴، خانۀ بهروز حبیبی در اوین.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: ۴ آذر ۱۳۹۴، گفتگوی تلفنی.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آبان ۱۳۹۴، خانۀ بهروز حبیبی در اوین.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اسفند ۱۳۹۳، خانۀ بهروز حبیبی در اوین.
دانشگاه ملی ایران. راهنمای دانشگاه ملی ایران، سال تحصیلی ۱۳۳۹- ۱۳۴۰.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران، سال تحصیلی ۱۳۴۰- ۱۳۴۱.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران، سال تحصیلی ۱۳۴۱- ۱۳۴۲.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران، سال تحصیلی ۱۳۴۲- ۱۳۴۳.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران، سال تحصیلی ۱۳۴۳- ۱۳۴۴.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران: دانشکدۀ معماری، سال تحصیلی ۱۳۴۴- ۱۳۴۵.
ــــــــ . راهنمای دانشگاه ملی ایران: دانشکده معماری، سال تحصیلی ۱۳۴۹- ۱۳۵۰.
رسولی، احسان. «گفتگو با احسان رسولی: پویایی و خلاقیت در آموزش معماری»، در معماری و فرهنگ، ش۳۴ (۱۳۸۷)، ص۸- ۱۱.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: دی ۱۳۹۴، خانۀ احسان رسولی.
زرگرینژاد، غلامحسین، «از مدرسه صنايع مستظرفه تا دانشكده هنرهاي زيبا، مروري بر زمينه هاي شكل گيري و تاسيس دانشكده هنرهاي زيبا در دانشگاه تهران»، در هنرهای زیبا، ش ۳۰ (تابستان ۸۶)، ص ۵- ۱۲.
ساعد سمیعی، اصغر. «سازمان آموزش گروه معماری»، در مجموعه مقالات دومین همایش آموزش معماری، تهران: دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، ۱۳۸۲، نگاه امروز، ۱۳۸۴، ص ۱۱۹- ۱۳۱.
ــــــــ . «گفتگو با اصغر ساعد سمیعی: سازمان نظام آموزشی دانشکدۀ هنرهای زیبا»، در معماری و فرهنگ، ش۳۲ (۱۳۸۷)، ص۳۰- ۳۶.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: دی ۱۳۹۴، دفتر کار اصغر ساعد سمیعی در برجهای سامان.
سپهریمقدم، منصور. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اردیبهشت ۱۳۹۴، دفتر کار منصور سپهریمقدم در خ. ظفر.
سینا، ابراهیم. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اسفند ۱۳۹۴، دفتر کار ابراهیم سینا در سعادتآباد.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: بهمن ۱۳۹۴، دفتر کار ابراهیم سینا در سعادتآباد.
شهسواری، ناصر. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: ۱۱ اسفند ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: ۵ اسفند ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آبان ۱۳۹۳، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آذر ۱۳۹۴، مجتمع مسکونی دارآباد.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: تیر ۱۳۹۴، مجتمع مسکونی دارآباد.
ــــــــ . گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: فروردین ۱۳۹۴، مجتمع مسکونی دارآباد.
شیخالاسلام، علی. رنسانس ايران: دانشگاه ملي ايران و شاه، بیجا: بینا، ۱۳۶۹.
طبیبیان، منوچهر. «گفتگو با منوچهر طبیبیان: همسویی زندگی اجتماعی و حیات حرفهای»، در معماری و فرهنگ، ش ۳۲ (۱۳۸۷)، ص۳۹- ۴۱.
غفاری سده، علی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: تیر ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
فرهی، فرشاد. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اسفند ۱۳۹۴، دفتر کار ابراهیم سینا در سعادتآباد.
قیومی بیدهندی، مهرداد. «آموزش معماری در دوران پیش از مدرن بر مبنای رساله معماریه»، در صفه، ش ۴۲ (بهار و تابستان ۱۳۸۵)، ص۶۴- ۸۵.
کریمیان، علی. پیشگامان مهندسی نوین در ایران، شیروان: شیلان، ۱۳۹۵.
کوستوف، اسپیرو. «معماران سدههای میانه در شرق و غرب (۱)»، ترجمۀ فرزانه طاهری، در خیال، ش ۳ (پاییز ۱۳۸۱)، ص۱۱۴- ۱۳۹.
ــــــــ . «معماران سدههای میانه در شرق و غرب (۲)»، ترجمۀ فرزانه طاهری، در خیال، ش ۴ (زمستان ۱۳۸۱)، ص۷۸- ۹۵.
معتمد امینی، حورا. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: اسفند ۱۳۹۳، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
مهدوی، مصلحالدین. خاندان شیخالاسلام اصفهان در طول چهارصد سال از علامه محقق سبزواری تا دکتر علی شیخالاسلام، اصفهان: گلبهار، ۱۳۷۱.
میرریاحی، سعید. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: تیر ۱۳۹۴، دانشگاه شهید بهشتی.
میرعمادی، ابوالحسن. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مرداد ۱۳۹۴، دفتر کار ابوالحسن میرعمادی در شهرک قدس.
ندیمی، حمید. «آموزش معماری، دیروز و امروز»، در پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، ش ۱۳و۱۴ (بهار و تابستان ۱۳۷۵)، ص۱۳- ۴۶.
ندیمی، هادی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: تهران: آذر ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
نقرهکار، عبدالحمید. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آذر ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت.
نیلی، محمدیوسف. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: آذر ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
همایون کاتوزیان، محمدعلی. تضاد دولت و ملت: نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: نی، ۱۳۸۰.
یاری، علی. گفتگوی شخصی با یحیی سپهری، تهران: مرداد ۱۳۹۴، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
Araste, A. Reza. Education and Social Awakening in Iran, Leiden: E. J. Brill, 1962.
Carlhian, Jean Paul. “The Ecole des Beaux-Arts: Modes and Manners”, in JAE, No. 2 (November 1979), pp. 7–17.
Cret, Paul P. “The Ecole des Beaux-arts and Architectural Education”, in Journal of the American Society of Architectural Historians, No. 2 (April 1941), pp. 3–15.
Vignola, M. Jacopo Barozzi. Gli Ordini di Architettura Civile. Rome: Paravia, 1951.
مسابقات
جوایز
نشریات