آرامگاه کمال الملک

Kamal-Al-Molk's Tomb

گزارش خطا

معمار مسئول : هوشنگ سیحون

نوع پروژه : داخلی

برچسب ها :

گالری

تیم پروژه

عکاس : علیرضا جواهری

اطلاعات کلی

سال : 1342/1963

دوره تاریخی : پهلوی دوم

کاربری : مقبره - آرامگاه، مقبره

مساحت پروژه : 28 مترمربع

آدرس : ایران، خراسان رضوی، نیشابور

شرح

آرامگاهکمال الملک در شهر نیشابور در نزدیکی آرامگاه عطار نیشابوری در محله شادیاخ درنیشابور (شهر کهن) و موقعیت کنونی در خیابان عرفان (نیشابور) است. این بنا در نقشهاز دو مدول (پیمون) مربعی شکل تشکیل شده است که مستطیلی با تناسب ۱ بر ۲ را می سازند. اضلاع مربع درنما با یک قوس نیم دایره خود نمایی می کنند. حجم بنا از قوسهایی متقاطع که بر رویاقطار مربع زده شده اند پدید آمده که این قوسهای متقاطع، «طاق های چهار بخش» را کهدر معماری سنتی ایران بسیار دیده شده اند را تداعی می کنند و احتمالا منبع الهامطراح نیز بوده است. طراح با بهره گیری خلاقانه از قوس و با پیچشی که در ایده کلیآن ایجاد کرده، به نتیجه ای ظاهرا متفاوت با هندسه ای پیچیده دست یافته است. اینطرح نوآورانه با به کارگیری سازه پوسته ای بتنی اجرا شده است. استاروا اله

در بناییادبود کمال الملک دو نوع قوس به شرح زیر دیده می شود. شش قوس دایره نما که نسبتدهانه به ارتفاع آنها ۱ به ۲ است، چهار قوس متقاطع که بر روی اقطار دیده می شوند. همچنین درپایین قوس های اصلی نما از روبرو دو قوس کوتاه تر نیز وجود دارند که در واقع تلاقیقوسهای متقاطع هستند. شاید بتوان گفت حجم کلی بنا از پوسته ای سه بعدی در فضا حاصلآمده است که در یک حرکت نرم دو نوع قوس یاد شده را به هم پیوند می دهند. این قوسهاو پوشش آنها در بالا، اشکال هندسی مخروطی شکلی را بوجود آورده اند که ابتکاریهندسی بوده، اوج خلاقیت معماری را در بهره گیری از عناصر معماری سنتی ایران درترکیبی جدید و موزون نشان میدهد، در این بنا نیز همانند آرامگاه خیام هندسه نقشیشایان توجه دارد و پیوند عمیق این بنا را با نظام معماری ایرانی برقرار کرده است.

با تزیینات استفاده شده برای آرامگاه کمال الملککاشی معرق است که نقوش آنها بسیار هنرمندانه بر روی سطوح منحنی نما بکار گرفته شدهاند و به سمت خط تقارن قوسها این نقوش کوچک و کوچک تر می شوند. به گفته طراح، کاشیمعرق، معماری کاشان یعنی محل زادگاه کمال الملک را یادآور می شود. نمای بنا وتزیینات و همچنین رنگ کاشیها، هماهنگی فراوانی با آرامگاه عطار، که در کنار آناست، دارد؛ به گونه ای که شاید بازدید کننده در نگاه نخست گمان کند که این بناهابخشی از هم هستند.

هوشنگ سیحونخود در مورد آرامگاه کمال الملک در دفتر یادداشت های خود چنین نوشته است :

این آرامگاهدر ساده ترین شکل طراحی شده چه از نظر نقشه و چه از نظر نماد و حجم به ترتیبی که نقشهفقط یک مستطیل یک بر دو است. یعنی دو مربع. این تناسب و این ابعاد طی سالهای سال بصورتسنتی بین مردم ایران متداول بوده است. به طوری که اندازه های معمول برای زمین، باغچه،قالی، حوض، اطاق و سایر چیزها را اگر میخواستند جالب توجه و زیبا باشد همین اندازهیک بر دو انتخاب میشد و اساسا مربع از قرن ها پیش مورد توجه ایرانیان بوده است. چنانکهنقشه کاخ های هخامنشی درتخت جمشید، چه در کل و چه در جزء مربع است.

برای بدست آوردن حجم و نمای کلی بنای آرامگاه پایههایی بصورت تیغه در جهت قطرهای دو مربع ساخته و با ارتفاع کم روی هر چهار قطر مربعقوس های نیم دایره ای زده شده که روی هم چهار قوس دو به دو عمود بر هم بدست آمد. اضلاعدو مربع بهم چسبیده نیز به ارتفاع بالاتر از قوس های قبلی، با طاق قوسی ساخته شدندکه در نمای بیرون در مجموع شش قوس بوجود می آید. فضاهای مابین این ده قوس باید با یکشکل خاص هندسی پر شوند. نتیجه همین بنایی است که بوجود آمد. این مجموعه با بتون مسلحساخته شده و تزئینات روی آن در حالی که داخلی و خارجی وجود ندارد، تماما با اقتباساز نقش گچ بری های خانه بروجردی ها و همچنین تیمچه و بازار در کاشان با کاشی معرق تزئینشده است سنگ مزار کمال الملک در زیر این طاق ها جا دارد و ابعاد آن 3/46×1 متر وارتفاع آن ۴۰ سانتیمترمیباشد. که در بالاسر بصورت مثلثی بارتفاع ۱۲۰ متربالا آمده و بر روی آن چهره کمال الملک روی سنگ مرمر بصورت نقش برجسته توسط مرحوم ابوالحسنصدیقی شاگرد خود کمال الملک تهیه و نصب شده است. تا شکل بنا یا طاق های در هم و کاشیکاری تزئینی روی هم رفته خاطره ای از کاشان است که زادگاه کمال الملک است.

نمایش بیشتر...

دیگر پروژه های معمار