مولفه های سازنده كیفیت طراحی شهری

"كیفیت" یكی از مفاهیم محوری دانش و حرفه طراحی شهری بوده و طبیعتا از اهمیت نظری و عملی فراوانی برخوردار است. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه بحران كیفیت كه در حال حاضر بیشتر محیط های شهری در ایران با آن مواجه اند، مبحث كیفیت از نظر عملی نیز به یكی از پرسش های جدی بدل گردیده است. بسیاری از مسوولین، دانشگاهیان و طراحان شهری حرفه ای به شكل فزاینده ای نگرانی خود را در مورد نبود طراحی شهری واجد كیفیت مطلوب در كشور ابراز نموده اند؛ با این وجود، به واسطه ماهیت چند پهلو و فرار مفهوم "كیفیت"، اتفاق نظر قابل ملاحظه ای در دیدگاه های مطرح شده به چشم نمی خورد. چنین به نظر می رسد كه برای ایجاد فهم مشترك از مقوله "كیفیت طراحی شهری" به روشنگری و بسط نظری این مفهوم نیاز است.

هدف از این نوشتار، تحقیق در مورد مفهوم "كیفیت طراحی شهری"، تدوین یك چارچوب نظری جهت تبیین مفهوم مزبور و بازشناسی و معرفی مولفه های سازنده آن است. این نوشتار از پنج بخش عمده تشكیل می شود. نخست، مفهوم "كیفیت" از نقطه نظر ریشه شناسی واژه مورد بحث قرار می گیرد. سپس، این مفهوم از نظر "حالت وجودی" بررسی خواهد شد. آن گاه، مروری بر ادبیات مرتبط با موضوع طراحی شهری "خوب" و كیفیت های وابسته به آن ارایه خواهد شد. در ضمن، تعدادی از چك لیست های مورد استفاده عملی توسط هیات های بازبینی طراحی شهری از نظر معیارهای به كار گرفته شده مورد بررسی قرار گرفته، نتایج گزارش می گردد. در نهایت، نتایج مطالعه حاضر به این ترتیب ارایه می شود:

1-   كیفیت طراحی شهری را می توان از طریق نسخه تكامل یافته مدل كانتر (1977) كه توسط این نوشتار تحت عنوان "مدل مكان پایدار" ارایه گردیده به شكل موثری تبیین نمود؛

2- كیفیت طراحی شهری متشكل از سه مولفه به نام های "كیفیت تجربی - زیباشناختی"، "كیفیت عملكردی"، و "كیفیت زیست محیطی" است.