رهیافت های معماری سنتی تبریز برای ساخت و ساز ایمن پس از زلزله (مطالعه موردی: کاربست کلاف های چوبی در معماری خانه های قاجاری)

هدف نوشتار حاضر تبیین اصول مهندسی زلزله در معماری سنتی تبریز و به‌خصوص مرحلة تاریخی بازسازی‌های پس از زمین‌لرزة ویرانگر سال 1193 هجری ‌قمری است. اهمیت موضوع بحث در این است که پس از زمین‌لرزة مذکور، ارتقای پایداری فیزیکی ساختمان‌ها از طریق بهبود سیستم‌های ساخت، به بخشی از فرهنگ معماری شهر تبدیل شده و یکی از فنونی که در این راستا به‌عنوان راهکار جدی مورد توجه قرار گرفت و پیشرفت داده شد، فن تسلیح ساختمان‌ها به شبکه مهندسی شدة چوبی (کلاف‌های چوبی) بود. در مقالة حاضر مشخص می‌شود که این رویکرد فنی، حاصل تفکر خلاق معماران بومی برای پیش‌نهادن راه حلی برای برطرف نمودن بخشی از ضعف‌های ساختمان‌سازی رایج در آن زمان بود. تکنیک مورد بحث در ظرف زمانی خود، نشان از تدبیر و هوشمندی معمارانی داشت که از زلزله درس آموخته و برای مقابله با آن راهکار اندیشیده بودند؛ راهکارهایی که مبانی‌شان امروزه نیز با دستاوردهای نوین مهندسی زلزله تطابق دارد. اما مسئلة اصلی مقاله پاسخ به دو سؤال است: (الف) سانحة زلزله چگونه و به چه میزان در بهبود تصمیمات سازه‌ای معماران سنتی شهر مؤثر بود؟ (ب) کلاف‌بندی چوبی به‌عنوان رهیافتی اجرایی در تحقق ساخت و ساز ایمن، مبتنی بر چه اصولی بود؟ کار حاضر یک تحقیق کیفی است که به اقتضای سرشت موضوع، با روش تحقیق تفسیری-تاریخی به انجام رسیده است.

The aim of this article is explaining the principles of earthquake engineering in Tabriz traditional architecture, especially in rebuilding era after the devastating earthquake that happened in year 1193 AH.
Importance of matter of issue is this point which after that earthquake, preferment of building physical resistance through improved building systems, became part of the city architectural culture. One of the techniques in this regard, considered as a serious alternative And progress was wooden coil technique. This elements was designed such as engineering network that organized the part of building’s structural system. 
In this paper is described it’s technical approach was aboriginal solution to the structural problems, to overcome the some of the weaknesses of buildings in the time. Techniques discussed within their time, was sign of logic and intelligence of the architects that learned from the earthquake and had devised a strategy to deal with it. Their devises was achievements in that time and confirm with modern science of earthquake engineering today. But the main problem of this article is to answer two questions: A) How and to what degree, the accident of earthquake was operative in improving of traditional architects structural decisions? B) wooden coil technique as a practical approach in realizing safe construction, was based on what principles? Three principles discussed in this paper, A) Creating interdisciplinary discourse between Structural Engineering and Humanities, especially history science, Able to establish new knowledge path are unknown ever. For example Visit and Reflection the historical literature and documents is productive in clarifying of some unknown in earthquake engineering field. B) Study of damaged building that Injury with earthquake, is importance for evaluation of technical weaknesses. In fact this fabric is opportunity to learn and experience. C) Structural elements with Tensile stress tolerance (Such as wood) If be used a logical manner (Such as wooden coil or frames that described in this paper) in construction of masonry buildings, can increase their resistance against earthquake. This work is a qualitative research that worked with interpretive – historical research strategy.

(1.5 مگابایت) دانلود مقاله