مجتمع فرهنگی ورزشی معلولین و جانبازان

در ایران بیش از سه میلیون معلول ناشی از حوادث طبیعی، تصادفات رانندگی و نیز جانبازان جنگ ایران و عراق زندگی می کنند که متاثر از کمبودهای امکانات شهری و خدمات ویژه آن ها، بسیار آسیب پذیر و فراموش شده و درجه چندم محسوب می شوند یا چنین احساسی به آنها القا می شود. در سال 1385 معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران مصمم شد برای افزایش فضاهای خدماتی، مرکزی ورزشی و فرهنگی ویژه معلولان و جانبازان در هر یک از 22 منطقه شهری تهران بسازد. از این رو برنامه فیزیکی یکسانی توسط مشاور اولیه تهیه شد و به مشاوران برگزیده برای هر منطقه ابلاغ شد که تمامی این مجموعه ها برنامه عملکرد یکسانی داشته باشند.

سایت پروژه پیشنهاد شده، بخشی از زمینی مستطیل شکل به ابعاد 100×50 متر مربع بود که امکان اشغال بخشی از ان به ابعاد 100×30 متر مربع وجود داشت. زمین باقی مانده متعلق به شهرداری منطقه بود که می بایست دسترسی به سایت شمالی خود را تامین می کرد، ضمن اینکه شهرداری منطقه آن را برای ایجاد فضای سبز عمومی در نظر گرفته بود و از سایت مجموعه فرهنگی- ورزشی معلولان جدا می دانست. در جنوب سایت، باغ کارخانه متروک چرم سازی زوک وجود داشت، با درختانی با قدمت صد سال و فضای سبز بسیار مناسب. در مطالعات اولیه ای که برای این پروژه انجام پذیرفت ابتدا به گرداوری اطلاعات و انجام مطالعات پایه پرداخته شد و پس از آن مطالعات کالبدی منطقه مد نظر قرار گرفت ،بررسی سیستم تاسیساتی و تجهیزات مورد نیاز، برنامه ریزی کالبدی و تعیین الگوهای پایه با توجه به معیارها و استانداردها، انجام مطالعات لازم و ارائه برنامه فضایی، ارتباط ساختمان در محوطه کلی، تهیه دیاگرام و روابط اجزای ساختمانی، گزینه های طراحی و مقایسه آنها و تهیه سیمای کلی ساختمان، تهیه طرح کاربری زمین و تهیه نقشه های شماتیک از اهم مطالعات انجام شده برای این پروژه بود.

طراحی و ساخت بوستان ویژه معلولین در شمال سایت از دیگر امکانات منحصر به فرد این مجموعه می باشد. با آزمایش های مکانیک خاک معلوم شد حداکثر امکان ساخت دو طبقه در زیرزمین وجود دارد. بنابراین با شرط امکان ایجاد پارک عمومی در زمین مجاور اجازه ساخت پارکینگ در زیر سطح پارک اخذ شد. اما زمین برای تراکم عملکردی مورد نظر کارفرما بسیار محدود بود و مدیریت شهری به ایجاد این فضا در سایت مذکور تاکید داشت، ناگزیر ساختمان ارتفاع گرفت و در نهایت برنامه به صورت جعبه های عملکردی معماری در آمد. جعبه های عملکردی روی هم قرار گرفتند و لغزیدند تا فضاهای خالی ما بین آن ها به وجود آید. فضاهایی که در ارتباط با درون و بیرون ساختمان و سایت رفتار می کنند.

شیب راهه هایی در شمال بنا این جعبه¬های عملکردی را به هم متصل می کنند و علاوه بر این که مسیرهایی ویژه ی ویلچررانی معلولان اند، نمایی پویا به پروژه نیز می دهند. این مجموعه شیب راهه ها در یک جعبه¬ی نمایی مقابل عملکردهای داخل قرار می گیرند.یک جعبه ی نمای عملکردی که مجموعه آن هم نمای پروژه هاست و هم کارکرد ارتباطی مجموعه را به عهده دارد. نمایی که در ترکیب استفاده کنندگان خود همواره در حال تغییر است و استفاده کنندگان خود بخشی از معماری پروژه را بوجود می آورند و این شیب راه ها در نهایت به سطح بام می رسند که از آن جا نیز به عنوان پیست ویلچررانی استفاده شده است.

مجموعه فرهنگی – ورزشی برای استفاده جانبازان و معلولان شامل این فضا هاست:

بخش اداری و مدیریت؛

بخش فرهنگی شامل: کتابخانه، گالری، آمفی تئاتر، سایت کامپیوتر؛

بخش آموزشی شامل: اتاق کنفرانس، کلاس های آموزشی، کارگاه های فنی حرفه ای؛

بخش ورزشی شامل : استخر، سونا، جکوزی، استخر آب درمانی، سالن پینگ بنگ، سالن بدنسازی، سالن تیر اندازی، سالن چند منظوره ورزشی، سالن شطرنج، پیست ویلچرانی؛

بخش فضاهای رفاهی و خدماتی شامل: بوفه، سالن پذیرایی عمومی، نماز خانه، پارکینگ، تاسیسات، فضاهای ارتباطی.

از ویژگی های این مجموعه می توان به نکات زیر اشاره کرد:

• طرح معماری پروژه ساختمان که به صورت مکعبی شفاف و شیشه ای است و فضاهای عملکردی ورزشی- فرهنگی در داخل آن بصورت معلق قرار گرفته است.

• رامپ های دسترسی معلولان که امکان خروج آنها در هنگام بروز حادثه را فراهم می کند.

• شفافیت بنا و دیده شدن رامپ های ویژه معلولان در نما ، سیالیت و تحرک دو چندان به این بنا می بخشد که با عملکرد ورزشی آن دارای هماهنگی است.

• طراحی و ساخت بوستان ویژه معلولان در شمال سایت

• اسکلت ساختمان با توجه به عملکرد خاص آن، با ضریب اهمیت ویژه طراحی شده که علاوه بر توانایی قرارگیری سالنهایی با ابعاد دهنه های بزرگ توانایی مقاومت در برابر زلزله را همواره با ظریف ترین مقاطع سازه ای ممکن ساخته است.

• رعایت نمودن کلیه استانداردها و قوانین و مقررات مربوط به ساخت بناهای ویژه معلولان

• توانایی سرویس دهی به 900 نفر

• امکان برگزاری مسابقات رسمی جهت معلولان

• منحصر به فرد بودن پروژه در سطح خاورمیانه

• علاوه بر کارکرد فرامنطقه ای و کلان مجموعه با توجه به محرومیت منطقه پروژه فوق اثر مهمی در تغییر ساختار اقتصادی بافت اطراف خواهد داشت .

• دسترسی آسان: نزدیکی پروژه به ایستگاههای متروی جوانمرد قصاب و شهر ری و همجواری آن با خیابان اصلی فدائیان اسلام

• جانمایی پروژه در مجاورت با یک کارخانه متروک چرمسازی با فضای سبز وسیع که امکان توسعه آتی را بوجود می آورد.

• افتتاح پروژه در کوتاهترین زمان ممکن

پروژه مجموعه فرهنگی ورزشی معلولان در سال 1390 مورد بهره برداری قرار گرفت.