حضور در هرمز، مرکز فرهنگی رونگ

جزیره هرمز، گنبد نمکی بیضی شکلی است واقع در تنگه‌‌‌ای به همین نام. 8 کیلومتری بندرعباس است و 42 کیلومتر مربع مساحت دارد. گرم و مرطوب و کم‌‌‌باران است. 5867 نفر ساکن دارد. هرمز دارای یک دانشگاه آزاد، یک کارخانه فرآوری خاک، یک انجمن حفاظت از محیط زیست و تعدادی بنای تاریخی است. جزیره از لحاظ اقتصادی فضایی و کالبدی زیست‌‌‌محیطی بسیار فقیر و عقب‌‌‌مانده است. خاک هرمز قرمز است و کوه‌‌‌هایی با خاک رنگی دارد. خاک‌‌‌های بی¬نظیری که توسط گروه‌‌‌‌‌‌های مختلف برداشت می‌‌‌شود و بابت آن عوارضی به مردم داده می‌‌‌شود که در برابر غارت این منبع ملی ناچیز است.

کارفرمای این طرح در سال 1394 با هدف رونق‌‌‌بخشی فرهنگی به جزیره وارد شد. حضور او در جزیره به تدریج و پس از سپری کردن دشواری‌‌‌هایی، شکل برنامه-ریزی شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری به خود گرفت و قرار شد کار مشارکتی و پروسه‌‌‌محور پیش برود. پس از مطالعه اولیه، کارگاه‌‌‌هایی بین متخصصین برگزار شد و مشخص شد که هر حضور و ساخت و سازی برای به سرانجام رسیدن در هرمز نیاز به همراهی مردم، همسازی با محیط زیست، خودکفایی و سهولت اجرا دارد و برای پایداری اقتصادی باید در راستای گردشگری جزیره تعریف شود. مجموعه اقدامات عملی و تاکتیک‌‌‌های مداخله در جزیره، «حضور در هرمز» نام گرفت. این مجموعه اقدامات به شبکه‌‌‌ای از فعالیت‌‌‌ها می‌‌‌انجامید که به همراه شبکه راه‌‌‌ها، زیرساخت گردشگری شهر را تامین می‌‌‌کردند: مرکز آموزش و فرهنگ‌‌‌سازی، مرکز اطلاعلت توریستی، ایستگاه‌‌‌های اجاره دوچرخه، کافه و رستوران، مرکز مدیریت بازیافت زباله، محل‌‌‌های اقامتی با استانداردهای مختلف، فضاهای عمومی شهری و ایستگاه مسافران اسکله. با قصد مهیا کردن فضای دائمی برای این فعالیت‌‌‌ها و با توجه به نبود سیستم ساخت قابل قبول و در دسترس و حساسیت‌‌‌های مختلف بر نحوه ساخت و ساز در زمین‌‌‌های جزیره، می‌‌‌بایست درباره فن‌‌‌آوری ساخت و چگونگی برخورد با جغرافی هرمز جهت‌‌‌گیری می‌‌‌شد، پس مطالعاتی روی شکل‌‌‌شناسی خطوط و عناصر تشکیل‌‌‌دهنده زمین جزیره صورت پذیرفت. پس از یکی دو آزمایش به نظر تیم طراحی رسید که سیستم خاک کوبیده و بخصوص ابرخشت نادر خلیلی امکان بروزرسانی و شکوفایی در هرمز را دارد. سیستمی که هم به علت فن‌‌‌آوری خاکی،  دوستداران محیط زیست را راضی می‌‌‌کند و هم به عنوان یک فن ساخت هنوز به شکل عملگرایانه به معماری دائمی و کاربردی بدل نشده است. پروتوتایپ (نمونه) این روش با تاکید بر بدست آوردن سازماندهی فضای مطلوب و کیفیت فضایی منطبق بر سناریوی استفاده ساخته شد و تصمیم گرفته شد معماری در مناقشه خاک، نقش ذخیره کننده آن را داشته باشد و خود نیز  به مثابه عوارض زمین باشد تا از سطح زمین هرمز کم نکند و در اختیار مردم باشد. پس از آنکه مرکز مشارکت مردمی با معماری موقت برپا شد، اقدام بعدی ساخت ایستگاه دریایی جزیره بود. مجموعه‌‌‌ای که “رونگ” به معنی موج بزرگ نام گرفت.

برای رسیدن به طرح، فن‌‌‌آوری سندبگ با تیرها و عرقچین‌‌‌های فلزی ترکیب شد تا محدودیت ارتفاعی ساختمان در اسکله رعایت شود و فضایی عمومی نیز برای شهر تامین گردد. پذیرفتن واقعیت‌‌‌ مردم و مشارکت آنان، همسازی با اقلیم، قابلیت بازیافت و سرعت کارهای اجرایی به همراه معاصرسازی فن آوری و زبان معماری باعث شد تا هرمزنشینان این بار از حضور گروه استقبال کنند و از آن درزمان‌‌‌های مختلف استفاده کنند.

شاید بتوان سیاست‌‌‌های طراحی و اهداف ساخت این پروژه را در چند سوال خلاصه کرد که از خودمان و از معماری پرسیده شده است و پاسخ آنها به شکل گیری فضاهایی بیانجامد که جایگزین پیش فرض های ذهن پر تصویر معماران باشد. شاید سوا‌‌‌ل‌‌‌هایی که از خودمان و معماری می‌‌‌پرسیم بتوانند فردای خوشایندتری برای زندگی مردم خلق کنند.

طراحی مرکز ارتباطات communication مارال اشگوری

مبلمان: امین دوایی.

گرافیک: یگانه قاضی لو، گار یراقچی، گلناز خسروانی

مدیرپروژه کارفرما: امیر نوبهاری تهرانی .

مدیر طراحی پروتوتایپ و مرکز رونگ: سروش مجیدی

مدیر سایت: حرمت قاسمی