نمونۀ اولیۀ سیستم حبابی زيستگاه شرقی

عرصه در حال توسعه
ایران
چندین سال است که ایران به کانون پرتلاطم معماری صادراتی بین­المللی تبدیل شده است. «سازندگان بنا و عمارت» و «کارخانه­ داران طبقات ساختمانی» از اروپا، آمریکا و ژاپن هنگام ارائه پیشنهاد فروش انواع خانه­های «مطمئن» عرضه شده در بازار غربی، متقابلا قیمت پایین­تری پیشنهاد می­دهند، که کمتر از هزینه ­های اولیه پیشنهاد می­شوند با این عقیده که در زیرساخت­ غیر مقتصدانه متعاقب می­توان درآمد بیشتری کسب کرد. جای تعجب نیست که حساسیت به ویژگی­های طبیعی منطقه، به ساختار جغرافیایی کشور (ژئوتوپوگرافیک)، به شرایط آب و هوایی و تقسیم ­بندی منطقه­ای، تقاضای واقعی بهره­برداری و توزیع لازم بهره­برداری و همچنین ساختار اجتماعی را به قدر کافی مورد توجه قرار نمی­دهد ویژگی­های محیط زیست و اصول نظم اجتماعی در این کشور و همچنین جنبه­های یک توسعه هماهنگ به ندرت مورد توجه قرار می­گیرند. رشد اقتصادی به هر قیمتی منجر به برنامه­ هایی شد که باید به یک سبک مرور زمان گروتسک انجام می­شد. این که آیا سقوط اخیر در ایران منجر به تغییر طولانی مدت در این اوضاع ناخوشایند خواهد شد بیشتر مورد تردید است.

دهکده شرقی
در جمهوری آذربایجان و بخش فارسی زبان کردستان، وظیفه طراحی یک شهر کوچک ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار نفر جمعیتی را در چارچوب یک برنامه کشاورزی صنعتی داشتم. امکان ساخت شهر نیز فراهم شده است. اجرای این طرح تابع وزارت مسکن، کشاورزی و رفاه است. از آنجا که مرز روسیه در مجاورت بلافصل آن قرار دارد، حتی وزارت دفاع نیز باید در تصمیم­گیری­ها شرکت داشته باشد. کارخانه­ های کشاورزی صنعتی با دامپروری و مزارع نمونه باید بین شهرک­های تفکیک ­شده و متراکم واقع شوند که طرف آن­ها باید توسط مزارع سبزیجات و میوه­ای احاطه شوند. دهکده شرقی، که شهرک نامیده می­شود، باید به امکانات زیربنایی لازم مجهز شود. همچنین اتصال خارجی به ترافیک منطقه­ای، دستیابی داخلی، کلیه تسهیلات رفاهی مسکونی، مجتمع­ها و ساختمان­های عمومی و تامین احتیاجات و در دسترس قرار دادن به طرح­ریزی شهری تعلق دارند.

ساختار جمعیت پیش­بینی شده نشانگر چنین پروژه­های توسعه کشاورزی در ایران است: فلاحین و عشایر را از مناطق اطراف خود جذب می­کند و دولت امکانات شهری را برای پرورش­دهندگان حیوانات و کشاورزان بی­تکلف در این منطقه مرزی کم جمعیت فراهم می­کند. نیازی به پرداخت اجاره نیست. ساکنانی که نقل مکان آن­ها به یک شهر جذاب و در هر صورت یک صعود اجتماعی است، متعهد می­شوند مدتی برای دهکده کار کنند، برای این کار دستمزد، غذای لازم و یک رفاه اجتماعی مناسب دریافت می­کنند. خاک حاصلخیز است و بازده محصولات کشاورزی بسیار بالایی انتظار می رود. برداشت دو برابر در سال کاملاً ممکن است.با این حال، تبدیل اجباری شرایط بدوی زندگی ساکنان برای آن­ها سوال برانگیز است. به ساکنان جدید، یک سیستم اسکان مسکن ارزان قیمت («معماری فقرا») ارائه می­شود. اینکه یک سبک زندگی جدید مورد نیاز است و زندگی فلاحی آزاد با کار منظم جایگزین می­شود و موارد دیگر دشوار است.

من به منظور حفظ چنین ساختارهای ارتباطی کاملاً در هم تنیده با شبکه متنوعی از مسیرها و همچنین حفظ فضاهای بیرونی پنهان و محافظت شده، یک ساختار اسکان نسبتاً متراکم و یک روش ساخت و ساز مورد استفاده در منطقه را طرح­ریزی کرده­ام. مرکز شهر که بر اساس یک اصل-زمان رفت-8 دقیقه­ای ساخته شده است و حاشیه آن به صورت دایره­ای تکمیل و تفکیک می­شود، از یک خیابان بازار در امتداد شمال-جنوب با مغازه­ها، غذاخوری­های سرپایی، حمام عمومی، خشکشویی، مشاغل کوچک و کارهای دستی و تجهیزات تفریحی و سرگرمی تشکیل شده است.

این خیابان بازار، قلب شهر است و برای عابر پیاده محفوظ است. این خیابان به عنوان «محور فشرده» دو محدوده مکانی نهایی، یکی با مشخصه اداری - فرهنگی و دیگری با مشخصه اقتصادی-اجتماعی را به هم متصل می­کند. مرکز اول علاوه بر خانه شهر، دفاتر مقامات دولتی، اداره و یک کتابخانه عمومی، همچنین شامل یک مسجد بزرگ جمعه و یک نماد شهری و یک بنای تاریخی است؛ که باید از دور قابل مشاهده باشد. مرکز دوم، مرکز تجاری با بازار، پست و رستوران است. شهرهاى اطراف تفکیک شده، از نوع مشابه زمان ساسانى در دوران تاریخى است، به عنوان مثال شهر در حال حاضر متروکه گور، بنیانگذاری اشکانیان، که دارای چهارراهی با چهار دروازه به «چهار گوشه جهان» و یک نمونه اسکان مقدس مملو از محتوای اسطوره ای-نمادین بود. شهر ۸ دقیقه ­ای یعنی مرکز شهر از کلیه مناطق مسکونی با پای پیاده و بدون عبور از جاده­های اتومبیل­رو در حداکثر ۶۵۰ متر فاصله پیاده­ روی قابل دسترسی است.

دوستی و ملاطفت عابران پیاده در شهرک توسط یک مدیریت ترافیک غیر اقتصادی خریداری نمی­شود، در مقابل: سهم مساحت ترافیک به ازای هر ساکن ۳۴ مترمربع است. میزان ترافیک نسبتاً ناچیز است و ممکن است موتوریزه پایین­تر از حد متوسط باشد.

سیستم ساخت و ساز-حباب (سیستم ساخت و ساز)
نوع خانه کروی که برای این شهر ایجاد شده است، اساساً با سنت ساختاری منطقه مطابقت دارد، که هیچ نوع قطعه چوبی ندارد و به همین دلیل به ساخت و سازهای طاق سنگی یا خاکی متکی است. ساخت گنبد را می­توان نقطه شروع مهم هنر معماری تاریخی برای ایران دانست. از آنجا که ساختارهای اجتماعی در مناطق مسکونی در همه شهرهای توسعه یافته به وضوح قابل مشاهده است، محله­های دهکده شرقی نیز مطابق سطوح اجتماعی ساخته و تقسیم ­بندی شده­اند. مهم است که حریم خصوصی در محدوده محل سکونت حفظ شود. حیاط محافظ و سایه دار، که با فضاهای گنبدی و لوله‌ای ساخته شده و در آن زنان آزادانه می­توانند حرکت کنند (وظیفه حجاب!) و همچنین برای حیوانات خانگی نیز باز است، یک عملکرد درونگرایی مرتبط با خانواده دارد. این حیات دارای یک حوض آب است و می­تواند توسط شبکه­ های سایه­ دار پوشانده شود. سیستم ساخت و ساز انعطاف­ پذیر حباب که در دفتر من توسعه یافته است، برای روش ساخت و ساز مسطح در مقیاس کوچک و متراکم مناسب است.

این سیستم در دو فرآیند برای روش ساخت و سازهای محلی مناسب است: بتن منبسط شده بدون ماسه از بالای گنبد از طریق یک دهانه بین قالب­های مکانیکی طاق ریخته شود، یا بتن پاشیده (گانیت) لایه­ای با شاتکریت (بتن ­پاشی) انتخاب شود. بدین منظور ما از یک بالشتک پلاستیکی هوا با ابعاد پایدار به عنوان یک قالب حمل استفاده می­کنیم. قسمت بیرونی پوشش مقاوم در برابر زلزله طاق می­تواند به لحاظ مواد و رنگ با شرایط محلی متناسب شود، به عنوان مثال خاک رس جامد از زمین فراهم می­شود. تعمیر و نگهداری توسط خود کاربران انجام می­شود: تعمیر با خاک رس. سیستم حباب برای کشورهای جنوبی در نظر گرفته شده است. اثر گرما بر روی شکل­ های گنبدی این نوع، کمترین مقدار است. تمام اتاق­ها دارای تهویه عرضی، شبیه به فرم­های خانه­ های سنتی با دودکش­های بادی خود هستند، با نورگیر متصل به بالاترین نقطه پوشش گنبدی که به مانند سیستم اگزوز عمل می­کند و اتاق تجهیزات بسیار مرتفع که بین خانه­ ها ساخته شده است به مانند یک گیرنده هوای تازه عمل می­کند. نمای پنجره از طریق سایبان­ها و تخته­ های سایه ­بان در برابر نور مستقیم خورشید محافظت می­شود. اولین خانه هایی که قبل از سقوط اخیر ساخته شده­اند، آزمون قابلیت خود را به خوبی گذرانده­ اند. اسکان آزمایشی افراد در محل نشان داده است که سازگاری اقلیمی را می­توان موفقیت­آمیز توصیف کرد.