سایه ها: طرح پیشنهادی برای هشتمین دوره جایزه معماری میرمیران (معماری و سینما)
شرح
ﺳﺎﯾﻪ ﻫﺎ
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﻧﺴﺎن از دﯾﺮﺑﺎز ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻮده و ﺑﺎ روش ﻫﺎو ﺑﯿﻨﺶ ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻮاره ﻧﻈﺎم دروﻧﯽ او ﻋﻨﺼــﺮ دﯾﮕﺮی ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻏﯿﺐ او ﺑﻪ آﻓﺮﯾﻨﺶ آﺛﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﻫﻨﺮی ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﮔﺎه آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ و ﮔﺎه آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﺎه در دل ﻏﺎر ﻫﺎ و ﺑﺮ روی ﺳـﻨﮕﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﭘﯿﮑﺮ ﺗﺮاﺷﯽ زده و ﮔﺎه ﻓﺎﻧﻮس ﺧﯿﺎل Laterna magika را ﺑﺮ روی ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ اﺟﺮا درآورده اﺳﺖ . اﻣﺎ در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎ ﯾﮏ ﻣﺤﺮک دروﻧﯽ اورا ﺑﻪ ﺗﮑﺎﭘﻮ واداﺷﺘﻪ: ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن. اﮐﻨﻮن ﻣﻮﺿـﻮع ﭘﯿﺶ رو ﻣﻌﻤﺎری و ﺳﯿﻨﻤﺎﺳﺖ. آﯾﺎ ﺳﯿﻨﻤﺎ ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﺷﻘﻮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ؟ ﻣﺎ در ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺧﻮد و ﯾﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان روﺣﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ؟ ﻣﺎ ﺧﻮد را آﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ؟ در ﺳﯿﻨﻤﺎ روﯾﺪادﻫﺎ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ را ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. و در ﻣﻌﻤﺎری ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﺎﮐﻠﻪ اﺻﻠﯽ آن ﻓﻀﺎﺳﺖ ﻣﺸﺘﺎق ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻧﺎدری از ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ دارﻧﺪ. اﻣﺎ در ﯾﮏ روﺷﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﯽ اﺛﺮ اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ و ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪارﻧﺪ اﻣﺎ دارای ﯾﮏ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﯾﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ واروﻧﻪ ای ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﻫﺎی واﻗﻌﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. آﯾﻨﻪ . در آﯾﻨﻪ ﯾﮏ ﻻﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد. در آﯾﻨﻪ ﺳﺎﯾﻪ ای از ﻓﻀـﺎ وﺟﻮد دارد. ﻣﻦ ﺧﻮد را آﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻢ. ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺘﻢ . در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ وﻫﻤﯽ و ﯾﮏ ﻣﮑﺎن ﻣﺠﺎزی ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺜﻞ ﺳﯿﻨﻤﺎ ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺳﯿﻨﻤﺎ ﻫﻢ ﯾﮏ اﺗﺎق ﻣﺴـﺘﻄﯿﻞ ﺷﮑﻞ ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺳﻮی ﺻﺤﻨﻪ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ و در ﺳﻮی دﯾﮕﺮ آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪی اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻫﻨﺮ ﻣﺘﻀﻤﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﺑﯿﺮوﻧﯽ و دروﻧﯽ در ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﺳﺖ, ﻫﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺎرج را ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ دروﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻫﺴـﺘﯽ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻋﺎﻟﻢ دروﻧﯽ اﻧﺴـﺎن ﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ و ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ ﻟﺬا آﺛﺎر ﻫﻨﺮی ﭼﻪ در ﻣﻌﻤﺎری و ﭼﻪ در ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻨﺶ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﮐﻪ ﯾﮏ اﻧﺴـﺎن اﺳﺖ دارد. و اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺴـﺎن ﻫﺎ ﻫﺮﮐﺪام ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از واﻗﻌﯿﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ دارﻧﺪ ﻟﺬا ﻫﺮﮐﺪام ﺳﺎﯾﻪ ای از واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﻪ ﺗﺼـﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ و ﻫﺮ ﮐﺪام اﯾﻦ ﺳﺎﯾﻪ را ﻣﺘﻔﺎوت از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ و ﻣﺘﻔﺎوت از ﺧﻮد ﺳﺎﯾﻪ ﻧﺸـﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. و اﯾﻦ رﯾﺸﻪ در ﺗﻔﺎوت در ﻋﺎﻟﻢ دروﻧﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎرﺟﯽ و ﭼﯿﻨﻪ دان اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ دارد ﺗﺎوﯾﻞ ﻫﻨﺮ. ﭼﯿﺰی ﮐﻪ از دﯾـﺮﺑﺎز ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻮده. اﻣﺎ در روزﮔﺎر ﻣﺎ ﻣﺮگ ﻣﻮﻟﻒ آن را ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ.