بیمارستان صحرایی ضد انفجار در ایران (تجلی یاریگری دانش طب و مهندسی نظامی در پشتیبانی درمانی مجروحان)
در جنگ تحميلى عل ىرغم محدودي تهاى فراوان، بخصوص در ترابرى و امكانات، پشتيبانى درمانى موفقى شكل گرفت و درنهايت يكى از پيچيده ترين و ناشناخته ترين جنبه هاى مديريت و برنامه ريزى، يعنى بيمارستان صحرايى » مديريت امداد به مجروحان، در طراحى و ساخت تجلى يافت، بيمارستانى در تيررس دشمن، با داشتن امكان « ضد انفجار عمل هاى جراحى حساس در آن. با توجه به سوابق درخشان پشتيبانى درمانى در ايران از يك سو و انقطاع از اندوختة تاريخى به دليل پی ريزى بسترهاى وابستگى در مهندسى و طب نظامى در دوران پيش از انقلاب اسلامى از سوى ديگر، اين موفقيت اهميت ويژه اى مى يابد. پشتيبانى از مجروحين نبرد در آن زمان حداقل نيازمند همكارى دو تخصص مهم طب نظامى و مهندسى نظامى با يكديگر در فضاى اجتماعى دفاع در ايران بود. اين همكارى به خوبى و در بيمارستان هاى صحرايى با عرضة بهترين خدمات ممكن صورت گرفت. روش تحقيق در اين پژوهش در درجة اول مبتنى بر مشاركت مستقيم و كار ميدانى گستردة نويسندة مسئول در ساخت بيمارستان صحرايى در زمان جنگ تحميلى است. پس از آن نيز به بررسى و مطالعة كتابخانه اى در زمينة موضوع و مراجعه به اسناد دست اول پرداخته شده است.
در اين مقاله ابتدا پيشينة امر پشتيبانى درمانى و بسترهاى وابستگى در مهندسى و طب نظامى در دوران پيش از انقلاب اسلامى، و سپس سطوح پشتيبانى درمانى و سير اقدامات مهندسى نظامى متناسب با آن، از آغاز تا فرجام جنگ تحميلى بررسى شده است. بر اساس يافته ها پاسخگويى به مسئلة « مجروحيت » در فضاى اجتماعى دفاع سبب شد كه خلاقيتى بى نظير در طب و مهندسى نظامى، يعنى طراحى و ساخت بیمارستان صحرايى ضد انفجار در خطوط اول جبهه شكل گيرد كه در جنگ هاى مدرن دنيا سابقه نداشت. روند بهبود مستمر در همة مراحل پشتيبانى درمانى، بخصوص در رشد مهندسى نظامى مرتبط با طب نظامى، قابل مشاهده است. تجارب متعدد اوليه در زمينة پشتيبانى درمانى، از برپايى چادر گرفته تا نصب كانكس صحرايى ، مقدمات بيمارستان صحرايى ضد انفجار» لازم را براى ارتقاى پشتيبانى درمانى و طراحى و ساخت كه نيازى حياتى در جنگ تحميلى بود، فراهم كردند.
(494.5 کیلوبایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
ادیبزاده، بهمن. بیمارستانهای صحرایی (کتاب ثبت)، واحد تحقیق معاونت مهندسی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1369.
اصغریان جدی، احمد. «رابطۀ ترس و معماری»، در صفه، ش 39 (پاییز و زمستان 1383)، ص 1۲۵-1۳۹.
ــــــــ . الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، تهران: دانشگاه شهيد بهشتي، 1386.
ــــــــ . آموزش معماری در جنگ، تهران: دفتر فنی، آموزشی، و پژوهشی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، 1377.
ــــــــ . رمز و راز جنگ، كتاب اول، ویراست دوم، تهران: دانشگاه شهيد بهشتي، 1387.
اعتمادیان، مسعود. «روشهای مدیریت ساخت و طراحی بیمارستانهای ایران و سایر کشورها، مقالۀ مروری»، در مرکزتحقیقات مدیریت بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، بیتا.
اکبری، اسماعیل. «برشی از گفتنیهای پزشکی و امداد در جنگ تحمیلی»، در صاحب نیوز، 23/5/1393.
تاجبخش، حسن. تاریخ بیمارستانهای ایران از آغاز تا عصر حاضر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1379.
ــــــــ . تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران، جلد اول، ایران باستان، تهران: انتشارات سازمان دامپزشکی کشور با همکاری انتشارات دانشگاه تهران،1372.
تاجیک، احمدرضا. طبیبان نبرد، تهران: سوره سبز، 1392.
توفیقی، شهرام و همکاران. «عوامل مؤثر بر انتخاب محل مناسب مرکز درمانی در مناطق عملیاتی»، در طب نظامی، ش 2، (تابستان 1389)، ص 1۰۷-1۱۰.
حسینی، سیدبهشید. طراحی در بحران (مراکز درمانی صحرایی)، رسالۀ کارشناسی ارشد معماری و شهرسازی، دانشگاه تهران، 1372.
حیدرپور، عیوض. «نقش سازههای بیمارستانی در کاهش تلفات»، در مجموعه مقالات اولین همایش مهندسی رزمی سپاه، مهندسی جنگ، 1376، ص ۴۹-۶۶.
ذکائی، سعید. «نظریه و روش در تحقیقات کیفی»، در فصلنامه علوم اجتماعی، ش 17 (بهار 1381)، ص ۴۱-۶۹.
روستایی، محسن. تاریخ طب و طبابت در ایران (از عهد قاجار تا پایان عصر رضاشاه) به روایت اسناد، ج1، قوانین و نظامنامههای طبی، گزارشات صحّی و بهداشتی، ایجاد مدارس عالی طب و مراکز صحّی و درمانی، تهران: مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1382.
زالی، علیرضا. مصاحبۀ فارس نیوز با زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی، در http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13950703000061
ــــــــ . سخنرانی زالی در همایش تکریم سپیدپوشان عاشورایی.
ساعی، علی. روشهای تحقیق در علوم اجتماعی (با رهیافت عقلانیت انتقادی)، تهران: سمت، 1387.
سانبرو، دیانا. «زنان در جنگ»، ترجمۀ امیر میرزاعطاری، در مطالعات فرهنگیـ دفاعی زنان، سال چهارم، ش 12 (بهار 1387).
شیرعلینیا، جعفر. دایرة المعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق، تهران: انتشارات سایان، 1392.
صفوی، سیدمحمدمهدی. «مدرسۀ جنگ»، در اسوه، ویژهنامۀ کنگرۀ مهندسین شهید، (پاییز 1389)، ص 5۲-5۳.
طهماسبیپور، امیرهوشنگ. «سیر تحول بیمارستان صحرایی در جنگ تحمیلی»، در مطالعات دفاع مقدس، ش 45 (تابستان1392).
عامریون، احمد و همکاران. «نیازهای آموزشی امدادگران در فرایند امداد و انتقال مجروحین جنگی با جراحات شکمی در جنگهای زمینی»، در پرستاری مراقبتهای ویژه، ش 1 (زمستان 1387).
غنجال، علی و همکاران، «بیمارستانهای صحرایی دوران جنگ عراق علیه ایران»، در طب نظامی، ش 6، (تابستان1383)، ص 1۴۳-1۵۲.
فارابی، مهدی. بیمارستانی برای شرایط عادی و بحرانی، رسالۀ کارشناسی ارشد معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، 1385.
فرهادی، مرتضی. انسانشناسی یاریگری، تهران: نشر ثالث، 1388.
ــــــــ . واره درآمدی به مردمشناسی و جامعهشناسی تعاون، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
فیروزکوهي، محمدرضا و همکاران. «تأثیرات جنگ تحمیلي بر پرستاری در ایران: یک مطالعۀ تاریخي»، در طب نظامي، ش 3 (پاییز 1394)، ص 1۲۷-1۳۶.
فیلیپ، آدام و کلوین هرتسلیک، جامعهشناسی بیماری و پزشکی، ترجمۀ دنیا کتبی، تهران: نی، 1385.
کریگ، لیزابت. تاریخ پرستاری، ترجمۀ فاطمه شاداب، تهران: ققنوس، 1395.
گیدنز، آنتونی. جامعهشناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی، 1374.
مبینی، سیفالله. مصاحبۀ خبرگزاری دفاع مقدس با مبینی، مسئول مرکز امداد پزشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 5/3/1393.
محمدپور، احمد. ضد روش، منطق و طرح در روششناسی کیفی، جلد اول، تهران: جامعهشناسان، 1389.
معروفی، یحیی و محمدرضا یوسفزاده. تحلیل محتوا در علوم انسانی (راهنمای عملی تحلیل کتابهای درسی)، همدان: سپهر دانش، ۱۳۸۸.
میرزایی، غلامرضا. «شناخت و طراحی معماری بیمارستانهای صحرایی با الزامات پدافند غیر عامل»، در فصلنامه فرهنگ و دانش (پدافند غیر عامل)، ش 1 (بهار 1393).
نامجوینیک، خسرو. تاریخچۀ طب نظامی از دوران ایران باستان تا پایان هشت سال دفاع مقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، 1389.
نویفرت، ارنست و پیتر نویفرت. اطلاعات معماری، ترجمۀ حسین مظفری ترشیزی، تهران: آزاده، 1388.
هارمز، د . «طب نظامی آلمان»، ترجمۀ مهدی خوبدل و فائزه سادهوندی، در طب نظامی، ش 1بهار و تابستان (1380)، ص ۶۵-۷۲.
Bryman, Alan. Social Research Methods, New York, Oxford university press, 2008.
Firouzkouhi, Mohammadreza. “Experiences of the Civilian Iranian Operating Room Nurses: A Historical Survey of the Iran-Iraq War”, in Journal of Nursing and Midwifery Sciences, (2016), pp. 41-51.
www.history.com- 2016
مسابقات
جوایز
نشریات